Początek szkolnictwa w Rastenburgu/Kętrzynie sięga XVI wieku. W 1546r. w dawnej kaplicy cmentarnej (obecnie kościół pw. św. Jana) dobudowano piętro na potrzebę Wielkiej Szkoły Łacińskiej, powołanej przez Albrechta Hohenzollerna. W 1810r. szkoła została przekształcona w Królewskie Gimnazjum im. Księcia Albrechta i przeniesiona po siedmiu latach do nowego budynku, umiejscowionego w ciągu murów obronnych miasta, obok kościoła św. Jerzego. Z uwagi na stale rosnącą liczbę uczniów władze miasta postanowiły na początku XX wieku wznieść nowy gmach na potrzeby szkoły. W tym celu wykupiły dwie działki na Chłopskim Przedmieściu i zaczęły gromadzić fundusze na postawienie placówki.
Budynek obecnego Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie wybudowany został w latach 1904-1907 przez firmę Wagner z Berlina za łączną sumę 420 tys. marek. W 1930 roku rozbudowano skrzydło południowe szkoły, nadając jej obecny kształt.
Murowany gmach z czerwonej cegły, na kamiennej podmurówce zaprojektowany został w stylu neogotyckim z charakterystycznymi dla tego stylu blendami, fryzami i ostrołukowymi oknami. Dwupiętrowy, przykryty dwuspadowym dachem korpus główny budynku z dwóch stron zamykają ryzality. W północnym, szerszym ryzalicie, w ozdobnym portalu, umieszczono główne wejście do szkoły. Nad wejściem w ostrołukowej blendzie, umieszczono napis „Herzog Albrecht Schule” oraz godło przedstawiające orła rodziny Hohenzollern (napis i godło zatynkowane zostały po 1945 roku). Całość założenia architektonicznego budynku uzupełniały, przylegająca do północnego skrzydła szkoły przybudówka mieszcząca pokoje dyrektora szkoły (obecnie biblioteka) oraz usytuowana w północno-wschodniej części dziedzińca-sala gimnastyczna.
Podczas budowy szkoły zastosowano różnorodne rozwiązania konstrukcyjne. Korytarze pokryto sklepieniami krzyżowymi i gwiaździstymi wspartymi na kolumnach z piaskowca, klatkę schodową sklepieniem siatkowym. W klasach na drugim piętrze wzniesiono drewniane stropy belkowe z tynkowaną podsufitką, w pozostałych stropy w technologiach L. Förstera lub M. Koenena. Korytarze wyłożono płytkami ceramicznymi (na parterze) oraz wykładziną z linoleum (na piętrach). Zanim, 17 kwietnia 1907 roku, nastąpiło uroczyste przekazanie do użytku publicznego szkoły, nad wykończeniem jej wnętrza pracowali miejscowi rzemieślnicy. Wykonali między innymi zachowane do dziś, stolarkę drzwiową, boazerię w auli, ręcznie kute klamki, systemy grzewcze i wentylacyjne.
Szkoła, przeznaczona wyłącznie dla chłopców, mieściła 12 ogólnych klas lekcyjnych, klasy do lekcji śpiewu i rysunku, gabinety fizyczny i chemiczny, salę zebrań, pokój nauczycielski, bibliotekę, gabinet dyrektora, mieszkanie woźnego na parterze oraz reprezentacyjną aulę na drugim piętrze. Idąc z duchem czasu, placówkę wyposażono bardzo nowocześnie. W klasach umieszczono dwuosobowe ławki z otworami na kałamarze, na katedrach masywne, nauczycielskie biurka, na ścianach tablice lekcyjne. W klasie plastycznej na filarach okiennych umieszczono kotary, dzięki którym można było podzielić izbę lekcyjną na cztery części. Stoły kreślarskie zawierały stanowiska dla modeli. W gabinecie fizycznym, który był wyposażony w urządzenia zaciemniające na oknach, znajdowały się czteropromienne lampy gazowe z odbłyśnikami.Szkoła posiadała liczne pomoce dydaktyczne, między innymi mapy, schematy, modele i przyrządy do wykonywania ćwiczeń.
Szczególną uwagę przywiązano do wyglądu auli, która miała pełnić funkcję reprezentacyjną. Pomieszczenie przykryto drewnianym stropem, przyozdobiono dwumetrową, profilowaną boazerią. W oknach zamontowano witraże ufundowane przez absolwentów gimnazjum. Pod triforyjnym oknem umieszczono scenę, na której odbywały się koncerty, wykłady oraz prelekcje.
Tragicznym momentem w historii funkcjonowania szkoły był początek 1945 roku. Po wkroczeniu do miasta Armia Czerwona zdemolowała szkołę, zniszczyła pomoce naukowe, spaliła część biblioteki. Na szczęście nie ucierpiał sam budynek, co spowodowało, że po przejęciu Rastenburga przez polską administrację, postanowiono wznowić funkcjonowanie szkoły. 23 września 1945r. nastąpiło otwarcie Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Rastemborku, które 14 stycznia 1956r. przekształcono na Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
Opracowano na podstawie:
T. Korowaj, Rastenburg/Kętrzyn. Przewodnik historyczny po mieście, Kętrzyn 2005.
T. Korowaj, Rastenburg/Kętrzyn. Dzieje Miasta, Kętrzyn 2012.
DYREKTORZY SZKOŁY
1904-1929 Walter Prellwitz
1929-1939 Kurt Ulonska
1939-1945 Max Doskocil
1946-1948 Wincenty Kowal
1948-1949 Ludwik Abramowicz
1949-1952 Zenon Stefański
1952-1957 Józef Rozumko
1957-1958 Aleksandra Kuncewicz
1958-1962 Władysław Adamski
1962-1974 Paweł Ginak
1974-1980 Marian Karaszewski
1980-1990 Stanisław Kowalski
1990-2007 Eugeniusz Tokarzewski
2007- Oliwia Piotrowicz
Z DZIEJÓW ZSO
23.09.1945r – powstanie Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego
25-26.05.1948r – pierwsza powojenna matura
1952r – powstanie Tajnego Związku Patriotów Polskich w Kętrzynie, aresztowanie uczniów
14.05.1956r – Liceum Ogólnokształcące otrzymuje imię Wojciecha Kętrzyńskiego
24-25.09.1965r – I Zjazd Absolwentów z okazji XX- lecia powstania szkoły
25.09.1965r – Komitet Rodzicielski funduje szkole sztandar
1985r – Liceum otrzymuje miano „Szkoły Grunwaldu”
21.02.1992r – powstanie Polsko-Niemieckiego Związku Młodzieży Kętrzyn – Wesel, pierwsza wymiana z młodzieżą z Wesel
08.12.1994r – szkoła zostaje przyjęta do Towarzystwa Szkół Twórczych
23-24.09. 1995r – II Zjazd Absolwentów z okazji 50-lecia istnienia szkoły
05.06. 1996r – Międzynarodowa Sesja Naukowa z okazji 450-lecia istnienia szkoły
30-31.05. 1998r – III Zjazd Absolwentów z okazji 50-lecia pierwszego powojennego egzaminu dojrzałości
01.09.2001r – początek istnienia Publicznego Gimnazjum nr3, zmiana nazwy szkoły na Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie
03.09.2005r – IV Zjazd Absolwentów z okazji 60-lecia istnienia szkoły
25.09.2013 – uroczystość przekazania nowego sztandaru Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie
Biulety Centralny Administracji Budowlanej z 29.01.1908 r.
Szkoła im. Księcia Albrechta (Królewskie Gimnazjum Reformowane) w Rastenburgu
Budynek zajmujący 72 m frontu ulicy wzniesiono na parceli o powierzchni 5775 m², położonej przy ulicy Wilhelma w bezpośrednim pobliżu Głównego Rynku i przyległej do parceli ratusza (rys. 6). Wstępny projekt powstał w Ministerstwie Robót Publicznych, zaś projekt szczegółowy wraz z kosztorysem opracowany został przez ówczesnego powiatowego inspektora budowlanego Otte w Rastenburgu.
Kompleks (rys. 2 do 6) składa się z budynku klasowego z dobudowanym budynkiem mieszkalnym dyrektora szkoły, sali gimnastycznej oraz budynku z toaletami. Główny budynek (rys. 2 do 4) mieści 12 klas, poza tym aulę, gabinet fizyczny z dwoma pomieszczeniami dodatkowymi, salę śpiewu, salę do rysunków z pomieszczeniem na modele, pomieszczenia na pomoce naukowe oraz biblioteczne, po jednym pomieszczeniu dla dyrektora, nauczycieli i woźnego oraz łatwo dostępne mieszkanie woźnego. Wewnętrzne wysokości kondygnacji wynoszą w piwnicy 2,60m, a dla pozostałych pięter 4 m. Mieszkanie dyrektora mieści siedem pomieszczeń mieszkalnych i sypialnych. Budynek główny położony jest 11 m za linią trasowania, dzięki czemu pomieszczenia znajdujące na dolnych kondygnacjach mają zapewnione oświetlenie światłem dziennym.
Powierzchnie zewnętrzne wszystkich budynków oblicowano cegłami ręcznie formowanymi i pewną ilością cegieł kształtowych (rys. 1). Wysoką podmurówkę wykonano z kamienia polnego. Dachy pokryto dachówką mnich i mniszka na więźbie drewnianej. Rynny dachowe, rury spustowe oraz pokrycie wieżyczki sygnaturki wykonano z blachy miedzianej, którą połączono z instalacją odgromową. Sygnaturka w odpowiednim miejscu sama spełnia funkcję odgromnika.
Stropy budynku lekcyjnego nad kondygnacją piwniczną, parterem i pierwszym piętrem są lite, zaś stropy drugiego piętra, auli oraz w budynku mieszkalnym dyrektora wykonano w konstrukcji belkowej. We wszystkich pomieszczeniach budynku lekcyjnego, używanych przez nauczycieli i uczniów, oraz w sali gimnastycznej podłogi wyłożono linoleum na podłożu betonowym; tylko korytarz i hol parteru zostały wyłożone płytkami, aulę jako pomieszczenie przeznaczone na uroczystości wyłożono klepką dębową, mieszkania miały podłogi deskowe, a częściowo klepkowe; budynek toalet otrzymał posadzkę asfaltową. Schody w budynku lekcyjnym wykonano w części piwnicznej z granitu, w innych częściach z kamienia sztucznego z kantem ochronnym i wykładziną z linoleum.
System grzewczy głównego budynku, oparty na parze pod niskim ciśnieniem, ogrzewa pomieszczenia lekcyjne rurami biegnącymi wzdłuż ścian pod linią okien; w innych pomieszczeniach zastosowano nagrzewnice, które tylko w auli zostały zabudowane. Sala gimnastyczna oraz mieszkania ogrzewane są za pomocą pieców. Świeże powietrze, niezbędne do wietrzenia pomieszczeń lekcyjnych, jest podgrzewane w trzech izbach za pomocą zawieszonych kaloryferów żeberkowych. Kanały odprowadzające powietrze wywiewane ze wszystkich pomieszczeń uchodzą swobodnie do przestrzeni dachowej, wietrzonej z kolei przez wieżyczkę sygnaturkę. Regulacja ogrzewania i wentylacji w poszczególnych pomieszczeniach przez palacza odbywa się bezpośrednio z korytarzy. Wszystkie budynki podłączone są do lokalnej instalacji gazowej, wodnej i kanalizacyjnej.
Przy lokalizacji punktów oświetlenia gazowego w pomieszczeniach lekcyjnych, a szczególnie w sali do rysunków zwracano uwagę na to, by sztuczne światło podało na biurka nie tylko z jednej strony, lecz oświetlało je możliwie podobnie jak światło dzienne. W korytarzach toalet, w szatni, w sali gimnastycznej, pokojach nauczycielskich, w pomieszczeniu na modele obok sali do rysunków przewidziano dużą ilość kranów z odpływami, po części z możliwością mycia, w korytarzach ze zlewami, których tylną ścianę wykonano z marmuru wyłożonego kafelkami. Wszystkie przewody rurowe, wyjąwszy biegnące wzdłuż sufitów rury gazowe, podobnie jak znajdujące się w każdej klasie dwa żelazne drążki do wieszania obrazów, zostały umocowane w odstępie 2 do 3 cm od powierzchni ścian. Stropy w klasach pomalowano w kolorze białym, powierzchnie ścian otrzymały kolory lekko ciemniejsze, na listwy przyścienne naniesiono za pomocą skóry, gąbki lub pędzla farbę olejną, której ton kolorystyczny odpowiada podstawowemu odcieniowi granitowego linoleum, które wybrano w kolorze czerwonym, zielonym i niebieskim, a do sali rysunkowej w kolorze szarym. Drzwi, siedzenia dla uczniów i nauczycieli oraz pozostałe elementy wyposażenia pokryto ponadto pokostem i polakierowano. Osiągnięto dzięki temu przyjemnie poruszające urozmaicenie kolorystyki w istniejących pomieszczeniach klasowych.
W każdej klasie, obok drzwi namalowano pionowy miernik o wysokości 2 m. Służy on jednocześnie do ustalania wzrostu uczniów w celu usadzania ich we właściwych ławkach, które w każdej klasie znajdowały się w trzech rozmiarach. W klasach na niższych kondygnacjach i w gabinecie fizycznym namalowano ponadto na ścianach metr kwadratowy z podziałem na centymetry i decymetry, a na suficie różę wiatrów. Do numeracji pomieszczeń oraz ich opisu zastosowano proste, niewielkie tabliczki emaliowane.
Na ościeżnicy drzwiowej każdej klasy zapisano dane o długości, szerokości, wysokości, powierzchni bazowej i objętości danego pomieszczenia. Drzwi otrzymały gładkie powierzchnie; klejone panele wewnętrzne; listwy drzwiowe niewiele odstają od powierzchni drzwi. W klasach o szczególnym przeznaczeniu, jak w sali do rysunków, gabinecie fizycznym, pokoju nauczycielskim itd. ozdobiono je rzeźbionymi symbolami, wskazującymi na nauczany przedmiot.
Okna auli posiadają bogatsze okna witrażowe, po części zdobione figurami (np. w południowym oknie głównym, przedstawiające sztukę i naukę), po części z prezentacjami symbolicznymi (wiara, Bóg, ojczyzna, król, wierność, wolność itd.). Sufit tego pomieszczenia, pokostowany w tonacji zielonkawo-szarej, ożywiony elementami zdobnymi i podziałami, pokryto matowym lakierem i odgraniczono na profilach farbami kazeinowymi w kolorze białym, czerwonym, jasnoniebieskim oraz żółtym. Boazerię ścienną, wysoką na 2 m, pokryto bejcą w kolorze zielonym, podczas gdy elementy drewniane okien i ławek utrzymano w tonacji mahoniowej. Ściany pomalowano szarą farbą kazeinową i nadano im podział architektoniczny (gotycki porządek kolumnowy).
Korytarze, klatki schodowe i hole mają jasnoszary odcień podstawowy oraz prostopadłościenny panel, zwieńczony fryzem wykonanym według szablonu. Tenże, jak również kolor drzwi, listew z haczykami na garderobę itd. dopasowany został w tonacji kolorystycznej do szerokiego fryzu przypodłogowego, który na parterze jest czerwony na tle szarego podłoża, a na pozostałych kondygnacjach zielony na tle czerwonobrązowego podłoża. W korytarzu parteru, w którym znajdują się dolne pomieszczenia lekcyjne, na tychże fryzach umieszczono są niewielkie prezentacje graficzne, np. lis podążający za kurami, trzy kruki itp., podczas gdy nad kranami we wszystkich korytarzach odwzorowano techniką litografii grafiki odnoszące się do życia i wody. Większe darowizny umożliwiły na umieszczenie w licznych oknach korytarzy i holi barwnych ilustracji różnych fakultetów uniwersyteckich i wyższych szkół techniczno-przyrodniczych, ilustracji przedstawiających uprawę roli, hodowlę zwierząt i różne rzemiosła w formie witraży. Sala gimnastyczna i budynek toalet przypominają wykonaniem budynek lekcyjny. Sufit sali gimnastycznej wykonano z surowych desek i pomalowano farbą kazeinową w kolorze białym, podciągi są jasnoniebieskie, wystające belki utrzymano w kolorze białym z czerwonym akcentem aż do utrzymanego w kolorze niebieskim ścięcia krawędzi. Błękit i biel to barwy rastenburskiego gimnazjum, czerwień i biel są zaś kolorami gimnastyków. Jasny sufit zwiększa obfitość światła w pomieszczeniu. Wysoka na 1,80 m okładzina drewniana została pokryta pokostem w kolorze brązowym, odpowiednio do koloru linoleum podłogi.
W budynku toalet przewidziano leje porcelanowe ze znajdującym się głęboko, w specjalnym kanale, a to ze względu na zagrożenie mrozem, zamknięciem dopływu wody. Wszystkie lejki poddawane są w pewnych odstępach czasowych samoczynnemu płukaniu. Zbiornik oleju wyłożono płytami łupkowymi i wyposażono w rynienki łupkowe. Ze względu na istniejące instalacje wodne, w pomieszczeniu toalet należało przewidzieć ogrzewanie piecowe.
Koszty budowy całego kompleksu wynoszą 420 500 marek, z czego 32 000 marek przypadło na wyposażenie wewnętrzne oraz 31 000 marek na sztuczne wzmacnianie gruntu. Rozwiązanie to zastosowano pod budynkiem głównym i budynkiem mieszkalnym dyrektora szkoły za pomocą kasenów wypełnionych betonem. W przypadku sali gimnastycznej oraz budynku toalet wystarczyły szerokie fundamenty betonowe. Koszty budowy metra sześciennego zabudowanej przestrzeni (bez sztucznego wzmacniania gruntu i wyposażenia wewnętrznego) wynoszą w przypadku budynku lekcyjnego 14,75 marek, w przypadku budynku mieszkalnego dyrektora 17 marek, dla sali gimnastycznej 11 marek, a dla budynku toalet 24,60 marki. Sztuczne wzmocnienie gruntu kosztowało 28 marek na każdy 1 m² budynku lekcyjnego i 20 marek za 1 m² budynku mieszkalnego dyrektora.
Prace budowlane rozpoczęto we wrześniu 1904 roku. Przekazanie gotowego budynku miało miejsce 12 kwietnia 1907 roku. Prace wykonywano pod nadzorem powiatowego inspektora budowlanego Harenberga, podlegającego wyższemu nadzorcy budowlanemu Bohnen w Królewcu, podczas gdy lokalne kierownictwo prac budowlanych powierzono do października 1905 budowniczemu rządowemu Menzlowi, a następnie budowniczemu rządowemu Trümpertowi, którym przydzielono do pomocy kolejno rządowych nadzorców budowlanych Strempla, Kirsteina, Schlegelmilcha, Osterwolda, a ponadto na stałe technika budowlanego Kampfe. Referentem w Ministerstwie Robót Publicznych dla tego zamierzenia budowlanego był tajny nadzorca budowlany Delius.
tłumaczenie biuletynu: Dariusz Cudziło