19 kwietnia 2023 r. nasza szkoła włączyła się w zorganizowaną przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN akcję Żonkile upamiętniającą 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Uczniowie I LO podczas apelu mogli wysłuchać krótkiego wykładu  Pana Jarosława Gresika o realiach panujących w warszawskim getcie oraz  okolicznościach i przebiegu powstania. Później mieliśmy przyjemność obejrzeć krótkometrażową animację powstałą w oparciu o tekst „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall. Materiał ukazał wybrane wątki lektury, a w szczególności najważniejsze momenty z życia Marka Edelmana i powstańców, a wszystko to przedstawione w przystępnej formie tak, by nawet osoby nieznające tekstu źródłowego mogły zrozumieć przesłanie filmu.

Poruszającą animację podsumowały słowa kończące wywiad, w których Edelman porównuje swoją pracę jako lekarza do roli pełnionej przez niego w getcie, gdy to ratował ludzi przed transportem do Treblinki na pewną śmierć. Mówi on wtedy o proporcji, jeden do czterystu tysięcy (szacowana przez niego liczba osób idących do transportu), ale stwierdza, że „Każde życie stanowi dla każdego całe sto procent, więc może ma to jakiś sens”.

Na zakończenie uczciliśmy pamięć o powstańcach oraz wszystkich ofiarach konfliktów zbrojnych minutą ciszy, którą cześć uczestników apelu z pewnością poświęciła na własne refleksje. Sama zastanawiałam się, dlaczego powstanie w getcie nie jest tak szeroko omawianym wydarzeniem, jak inne zrywy w historii naszego kraju. Dlaczego mówiąc o historii Warszawy, będącej miastem dwóch powstań, my – młodzi ludzie - często skupiamy się na mającym miejsce rok później powstaniu warszawskim, zapominając  o tym mającym miejsce w getcie? Dlatego warto przywołać kilka faktów związanych z tym wydarzeniem.

Przedwojenna Warszawa zamieszkiwana była przez ok. 380.000 Żydów, co stanowiło najliczniejsze skupisko społeczności żydowskiej w Europie i drugie na świecie, po Nowym Jorku.

W 1940 roku władze niemieckie wyznaczyły obejmujący blisko 3 hektary obszar śródmieścia Warszawy, określany jako żydowska dzielnica mieszkaniowa, który później, pod pretekstem zagrożenia epidemicznego, został odgrodzony murem. Wszyscy  nieżydowscy mieszkańcy musieli się wyprowadzić, a na ich miejsce mieli przyjść Żydzi z Warszawy oraz okolicznych terenów. Nie mogli oni mieszkać poza gettem, a opuszczenie go, tak samo jak udzielanie pomocy jego mieszkańcom przez osoby z zewnątrz , oznaczało karę śmierci. Teren getta był bardzo gęsto zaludniony, w szczytowym momencie liczba jego mieszkańców wynosiła ok. 450 tysięcy ludzi. Każdy dzień stawał się więc walką o przetrwanie.

W lipcu 1942 roku  podjęto decyzję o likwidacji warszawskiego getta, jednak mieszkańcom mówiono, iż jest to część akcji przesiedlania Żydów na Wschód. W rzeczywistości oznaczało to masową eksterminację jego mieszkańców.

Niedługo po tym, gdy zaczęła na jaw wychodzić prawda, dokąd i w jakim celu zmierzają codzienne transporty z tzn. Umschlagplatzu, została utworzona Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) z Mordechajem Anielewiczem na czele, z inicjatywy której  19 kwietnia 1943 roku doszło do wybuchu powstania i trwających niemal miesiąc nierównych walk ludności żydowskiej z Niemcami.

Celem powstania nie było odzyskanie wolności, a bunt mieszkańców warszawskiego getta przeciwko nazistowskiej polityce i możliwość wybrania sposobu umierania. Nie chcieli oni biernie czekać na śmierć, a zginąć z bronią w ręku, co wyrażają słowa Marka Edelmana:„Większość była za powstaniem. Przecież ludzkość umówiła się, że umieranie z bronią jest piękniejsze niż bez broni.”

W tym miejscu należy przybliżyć postać Marka Edelmana, członka ŻOB-u, ostatniego przywódcy powstania w getcie, uczestnika powstania warszawskiego, oraz po wojnie – kardiochirurga, który był współtwórcą innowacyjnej metody operacji serca w stanie rozległego zawału. W latach 70. przeprowadziła z nim wywiad Hanna Krall, reporterka żydowskiego pochodzenia, a na jego podstawie napisała książka pt. „Zdążyć przed Panem Bogiem”. Edelman podczas rozmów przywołał  wspomnieniach z czasów powstania  i martyrologii narodu żydowskiego. Przedstawił również swoje powojenne losy, na które wpływ miały traumatyczne wydarzenia z getta warszawskiego. Wypowiedzi Edelmana były uważane za dość kontrowersyjne, ponieważ ukazywał on realia powstania bez idealizacji  wydarzeń czy postaci: „Żaden z nich nigdy tak nie wyglądał, nie mieli karabinów, ładownic ani map, poza tym byli czarni i brudni, ale na pomniku jest tak, jak pewnie być powinno. Na pomniku jest jasno i pięknie.”

Za datę zakończenia powstania uznaje się 16 maja, dzień wysadzenia przez Niemców Wielkiej Synagogi, co symbolizować miało ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej w Warszawie, oraz raport Jürgena Stroopa (generała SS, który dowodził akcją likwidacji warszawskiego getta), w którym oznajmił, iż "Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!".

W celu upamiętnienia tych tragicznym wydarzeń  19 kwietnia organizowana jest akcja Żonkile, której nazwa pochodzi od kwiatów otrzymywanych po wojnie przez Marka Edelmana  od anonimowego nadawcy w rocznicę wybuchu powstania.

Paulina Sieradzka

Szczegóły

Nadrzędna kategoria: Aktualności

Opublikowano: 19 kwiecień 2023

Odsłony: 450

Czytaj więcej...

Dzisiaj pożegnaliśmy naszego kolegę Ryszarda Iwaszkę. Pan Profesor, pan Ryszard lub po prostu Rysiek uczył w naszej szkole do roku 2008, kiedy to przeszedł na zasłużoną emeryturę. Był nauczycielem informatyki, jako pierwszy zakładał w szkole internet czy pierwszą stronę internetową Liceum. Zawsze chętny do pomoc, uśmiechnięty i życzliwy, dał się zapamiętać jako człowiek, który z każdym porozmawiał i pożartował. Dobrze przygotowywał uczniów do konkursów i raczkującej dopiero wtedy olimpiady z informatyki. Wszyscy, którzy z nim się spotkali, na zawsze zapamiętają pana Ryszarda, jako niestrudzonego organizatora wyjazdów młodzieży szkolnej na spotkania ekumeniczne do różnych miast Europy w ramach wspólnoty Taize. Odszedł człowiek wielu pasji, miłośnik tenisa i gór. Rysiu pamięć o wspólnych wycieczkach z Tobą, dyskusje w pokoju nauczycielskim, porady komputerowe pozostaną z nami na zawsze. Żegnaj.

W ostatniej drodze ziemskiej Ryszardowi towarzyszył sztandar szkolny, delegacja obecnych i emerytowanych nauczycieli oraz dawni uczniowie. Społeczność szkolna uczciła pamięć o Ryszardzie minutą ciszy podczas dzisiejszego apelu.

Szczegóły

Nadrzędna kategoria: Aktualności

Opublikowano: 19 kwiecień 2023

Odsłony: 417