2 kwietnia przypada Światowy Dzień Świadomości Autyzmu.

Obchody tego święta zostały ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ celem przeciwdziałania dyskryminacji i stereotypom dotyczących osób dotkniętych autyzmem.

Dla określenia zaburzeń ze spektrum wymiennie używane są pojęcia „ASD” czy zaburzenia autystyczne. Używane są także węższe pojęcia, w szczególności „autyzm” lub „ZA”. Spektrum autyzmu nie jest chorobą. Jest stanem – odmiennym sposobem myślenia i odczuwania świata.

Według danych, w Polsce problem autyzmu dotyczy 30 tysięcy osób, a także w dalszej kolejności – ich najbliższych. Obecnie, co setne dziecko rodzi się z zaburzeniami autystycznymi, często niediagnozowanymi przez wiele lat życia. Autyzm jest zjawiskiem niezwykle złożonym i trudnym do jednoznacznego zdefiniowania, traktowane jest nie jako choroba lecz całościowe zaburzenie neurorozwojowe.

Do najczęstszych objawów zaburzeń ze spektrum autyzmu należą:

• Zaburzenie w odbiorze świata przez zmysły. Osoby autystyczne w inny, często intensywniejszy sposób odbierają dźwięk, światło, obrazy, smak, zapach, ból czy dotyk, przez co tworzą swój wewnętrzny, nieco odmienny świat.
• Trudności w wyrażaniu emocji i budowaniu więzi z innymi ludźmi, także z tymi najbliższymi.
• Problemy z komunikacją, z inicjowaniem i podtrzymaniem kontaktu, co może prowadzić do niezrozumienia i osamotnienia psychicznego.
• Mówienie obszernie na interesujący osobę autystyczną temat, bez zwracania uwagi na sytuację; mówienie wyjątkowo szczerze, czasem aż nieuprzejmie; zadawanie nieadekwatnych pytań.
• Wykonywanie dziwnych, powtarzających się ruchów czy zachowań (np. kołysanie się, trzepotanie dłońmi); poruszanie się w sztywny sposób; słaba koordynacja ruchowa lub nadmierna ruchliwość, widoczne zdenerwowanie (osoba jest niegrzeczna lub przestraszona, nieadekwatnie do sytuacji), jest apatyczna, zamknięta, całkowicie niereagująca na pytania czy polecenia, sprawia wrażenie, że nie zdaje sobie sprawy ze skutków swoich działań.

Trudności osób autystycznych dotyczące procesu komunikowania się a wynikające z powodu wielorakich ograniczeń mają swoje poważne konsekwencje w postaci odmiennego lub nietypowego rozwoju emocjonalnego, umysłowego, społecznego, a także fizycznego. Rozmowa – będąca procesem wymiany myśli i uczuć  – daje poczucie zjednoczenia ze względu na wspólne dzielenie wartości, jest sposobem wzajemnego ubogacania się, dzięki niej unikamy samotności, czego potrzebuje każdy człowiek, także ten z deficytami komunikacyjnymi. To, co może być przydatne podczas kontaktu z osobami ze spektrum autyzmu to:

• Mów patrząc w oczy rozmówcy, skieruj twarz i sylwetkę w jego stronę;
• Stosuj komunikaty werbalne i niewerbalne;
• Mów o konkretach – kieruj krótkie, proste komunikaty werbalne, używaj w kontaktach z osobami w spektrum autyzmu bardzo prostego, precyzyjnego języka;
• Formułuj jasno swoje oczekiwania – osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu nie czytają między wierszami, mają duże trudności, żeby domyślić się, co czują lub myślą inne osoby, jakie mają intencje, używaj jednoznacznych określeń, a unikaj przenośni, idiomów, pamiętaj, że niektóre osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu potrzebują dokładnej instrukcji wykonania czynności lub zadania, pomocne będzie więc przygotowanie szczegółowego schematu postępowania, najlepiej w formie pisemnej (zasady, normy);
• Nie żądaj, aby osoby w spektrum autyzmu zaprzestały swoich nietypowych zachowań;
• Szanuj przestrzeń osobistą.

Abu lepiej zrozumieć zachowania charakterystyczne dla osób z autyzmem, zachęcam do obejrzenia filmu: Autyzm wprowadza zmysły w błąd

Psycholog szkolny - Ewa Jorka-Wysokowicz